Jarðfræði og menning

Dyrhólaey myndaðist á síðasta hlýskeiði Ísaldartímans við neðansjávargos sem hagaði sér líkt og Surtseyjargosið.

Lómagnúpur er 688 m hátt standberg sem gnæfir yfir suður úr Birninum vestan Núpsvatna á Skeiðarársandi.

Paradísarhellir, undir Eyjafjöllum, er einn af þekktustu hellum landsins.

Hjörleifshöfði er 221 metra hár móbergsstapi  á suðvestanverðum Mýrdalssandi. 

Dyrhólaós er 4,8 km² stórt vatnsflæmi, skammt frá Vík í Mýrdal.

Í landi Efra-Hvols eru þrír manngerðir hellar sem kallast einu nafni Efra-Hvolshellar. 

 Eyjarhóll er mjög sérstakur strýtumyndaður og keilulaga grasi gróinn hóll.

Laufskálavarða er hraunhryggur með vörðuþyrpingum umhverfis, milli Hólmsár og Skálmar.

Sunnan við Þórólfsfell er Mögugil en þar eru miklar móbergsmyndanir, gengið er undir stórgrýti og í gegnum hella.

Nauthúsagil er grafið inn í móberg neðst en að ofan er kubbaberg. Efst í brúninni hangir svo hlýindaskeiðs hraun.

Orustuhóll er mosagróinn óbrennishólmi sem stendur upp úr Skaftáreldahrauni, austan Foss á Síðu.

Rútshellir er af mörgum talin elstu manngerðu hýbýli á landinu. Allir sem eiga leið um Fjöllin ættu að gefa sér tíma og skoða þessar merku minjar. 

Hraunið, sem rann úr Lakagígum 1783, féll í tveimur meginstraumum til byggða, sitthvoru megin Kirkjubæjarklausturs.

Skógafoss er í Skógá sem er vatnsmikil og fellur vatnið nokkuð jafnt fram af 62 metra háum hamrinum.

Að líkindum er hellirinn, sem er úr móbergi, að grunninum til náttúrusmíð en svo hefur hann verið dýpkaður og breikkaður.

Í Stóru-Dímon koma saman mörk Austur-Landeyja, Fljótshlíðar og Vestur-Eyjafjalla.

Systrastapi er klettastapi vestan við Klaustur.

Þórsmörk afmarkast af Mýrdalsjökli í austri, Krossá í suðri og Markarfljóti og Þröngá í norðri.

 Fjallið dregur nafn sitt af þremur hornum og á milli þeirra er dalur sem heitir Flosadalur.