Lakagígar

Lakagígar eru 27 km löng gossprunga sem samanstendur af um 130 gígum sem ganga suðvestur úr Vatnajökli. Á átta mánuðum, frá júní 1783 fram í Febrúar 1784, rann gríðarlegt magn kviku frá gígunum auk þess sem eiturgufur losnuðu út í andrúmsloftið. Um 50 til 80% af bústofni landsmanna féll og um 25% af íslensku þjóðinni létust í harðindunum sem á eftir fylgdu.

Þann 8. júní 1783 hófust Skaftáreldar þegar gossprunga opnaðist við fjallið Hnútu um 13 km suðvestur af Laka á Síðumannaafrétti. Á meðan á gosinu stóð gengu yfir tíu goshrinur og upplifði fólk þá mikla jarðskjálftavirkni auk þess sem eldglæringar og gosdrunur jukust. Í hrinunum sem stóðu í hálfan til tvo sólahringa stækkaði gossprungan í áföngum til norðausturs og varð í lokin 27 km löng. Þá jókst einnig hraunrennslið og varð 4.000 til 8.700 m³/s en á milli hrinanna var hraunrennslið minna eða 1.000 til 3.000 m³/s. Til samanburðar var kvikuuppstreymi á fyrstu dögum Heimaeyjargossins rúmlega 100m³/s. Kvikan átti upptök sín í Grímsvatnaeldstöðinni og telst gosið því til þeirrar eldstöðvar.